"Gebruik coronacrisis om klimaatcrisis aan te pakken."
Milieueconoom Aart de Zeeuw over Groene Wederopbouw
Biedt de aanpak van de coronacrisis kansen om de klimaatcrisis aan te pakken? Volgens Aart de Zeeuw, de nestor van de Nederlandse milieueconomie, kan dat zeer zeker. "Of het ook daadwerkelijk gaat gebeuren hangt ervan af of er iemand à la Joop den Uyl opstaat om onze economie om te vormen tot een klimaatvriendelijke economie."
Winnaar
Aart de Zeeuw is emeritus hoogleraar milieueconomie aan de Universiteit van Tilburg. Tot 2018 was hij directeur van het door hem zelf opgerichte Tilburg Sustainability Center, in 2011 feestelijk geopend door Nobelprijswinnaar Al Gore.
De Zeeuw was vaak te gast in het Milieucafé: als inleider bij het grote Zuid-Nederlandse verkiezingsdebat (maart 2017), als jurylid van de Milieucafé Award (november 2014) en de Midterm Milieu Award (maart 2012), en als deelnemer aan het debat bezuinigen met beleid (november 2011) en een debat over kansen van de economische recessie (april 2009).
De pleidooien om de aanpak van de coronacrisis te gebruiken om ook de klimaatcrisis aan te pakken, buitelen over elkaar heen. Dat Milieudefensie en duurzaamheidsorganisatie Urgenda pleiten voor een duurzaam herstel, ligt min of meer in de lijn der verwachtingen. Ook niet geheel onverwacht was het pleidooi van 170 wetenschappers die vinden dat we groener uit de crisis moeten komen. Verrassend zijn vooral de internationale pleidooien, van onder meer de Europese Commissie, de ministers van klimaat van 17 EU-landen, het Internationale Energie Agentschap en de Wereldbank.
Al die pleidooien sluiten aan bij de mening van de Nederlandse bevolking. Veel Nederlanders zien de pandemie als een kans voor een duurzamere economie, zo stelde Dagblad Trouw begin april, op basis van een onderzoek van I&O Research. Ruim zes op de tien Nederlanders ervaren de huidige crisis als een moment van bewustwording. De pandemie zet ze aan het denken over de manier waarop de samenleving en economie zijn ingericht en hoe het in de toekomst anders kan.
"Het idee is ook logisch en zeker aanlokkelijk", meent Aart de Zeeuw. "Logisch is het omdat het altijd effectiever en goedkoper is om problemen, in dit geval de door corona ingestorte economie en de klimaatcrisis, geïntegreerd op te lossen. Aanlokkelijk is het omdat alles stilligt. Dit is hét moment om de economische steunmaatregelen zo in te zetten dat ze ook bijdragen aan de aanpassing van energieopwekking, mobiliteit, metaal- en kunstmestindustrie en landbouw. Hoe? Je wil voorkomen dat mensen in de huidige crisis hun inkomen verliezen. Wat mij betreft steunen we bedrijven als ze duurzaam zijn, en steunen we alleen de mensen met onder meer uitkeringen en omscholing als ze bij bedrijven werken die niet duurzaam zijn."
Volgens de Tilburgse milieueconoom is de werkelijkheid echter weerbarstig. "Ik vraag me namelijk af of de mensen die willen veranderen, zoals Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, en haar rechterhand Frans Timmermans, voldoende macht hebben om daadwerkelijk te veranderen. Net zo makkelijk gaat de economie eerst terug naar het oude normaal en laat de gewenste verandering nog tien jaar op zich wachten. Sectoren die goed gedijen binnen de huidige economische structuur hebben weinig redenen om te veranderen. Ze zijn goed georganiseerd. Zie de luchtvaart en de discussie over de steun aan KLM. De hele vloot aan vliegtuigen staat aan de grond. Omwille van het klimaat zou het goed zijn als de helft daar ook blijft. Alles is er echter op gericht om de luchtvaartvloot overeind te houden. En dat we problemen niet geïntegreerd, maar achter elkaar gaan aanpakken. Voor de meerderheid van de Tweede Kamer is miljardensteun vanzelfsprekend. De CO2-uitstoot en schade die dat met zich meebrengt, moet over enkele jaren voor eveneens veel geld worden hersteld."
Een ontwikkeling die volgens De Zeeuw hoop biedt, is de omvorming van de scheepsbouw in de jaren 70 en de omvorming van de economie van Zuid-Limburg. Daar sloten eind jaren zestig van de vorige eeuw de steenkoolmijnen, met als gevolg veel werkloosheid en sociale verpaupering in de oorspronkelijk rijke mijnstreek. "De toenmalige regering koos ervoor om te investeren in nieuwe werkgelegenheid. In DSM, ABP, en CBS. Dergelijke sturende investeringen hebben we nu ook nodig, met als verschil dat we nu zouden kiezen voor een klimaatvriendelijk alternatief voor DSM. In 2020 zou investeren in internationaal treinverkeer, inclusief omscholing, in plaats van alleen investeren in de luchtvaart, zo’n sturende investering zijn. Dat geldt ook voor investeren in schone sierteelt in plaats van 600 miljoen zonder voorwaarden voor die sector. De werkgelegenheid blijft dan behouden. Het is te hopen dat er maatschappelijke krachten en politici opstaan die analoog aan Den Uyls aanpak van Zuid-Limburg onze economie omvormen tot een klimaatvriendelijke economie."
Het Milieucafé besteedt in coronatijd uitgebreid aandacht aan het onderwerp groene wederopbouw. In de podcast die volgende week online gaat, en in de column in onze eerste podcast.
